Barometr AI: tylko 29% MŚP jest w pełnej gotowości, większość finansuje z własnych środków

Tylko 29% firm z sektora MŚP czuje się przygotowanych do wdrażania rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, nieco ponad połowa (52%) ocenia swoją gotowość na poziomie średnim, a co piąty przedsiębiorca (20%) na niskim. Tak wynika z Barometru AI przygotowanego przez EFL. Najgorzej sytuacja wygląda w mikrofirmach, gdzie aż 43% nie jest gotowych na AI. Większość MŚP finansuje inwestycje w sztuczną inteligencję z własnych środków (74%), co piąta korzysta w tym celu z kredytów, a tylko 6% z dotacji unijnych.

– Widać wyraźny kontrast między podejściem polskich MŚP, a dużych korporacji, które od kilku lat rozwijają zaawansowane strategie AI i inwestują w zespoły badawczo-rozwojowe. W sektorze MŚP mamy więcej pragmatyzmu, tzn. firmy wdrażają rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji tam, gdzie mogą one przynieść szybko oszczędności lub zwiększyć sprzedaż. Często bez rozbudowanych planów czy zewnętrznych partnerów ze specjalistycznym know how. To trochę jak w sporcie: globalne koncerny to drużyny z ławką pełną trenerów i analityków, a nasze MŚP to zawodnicy-amatorzy, którzy grają z sercem i wiarą, ale nie zawsze z pełnym zapleczem – mówi Paweł Bojko, wiceprezes EFL.

Najmniejsze firmy z najmniejszą siłą AI

Wysoki poziom przygotowania do wdrożenia AI deklaruje 29% przedsiębiorców reprezentujących sektor MŚP. Wśród firm średniej wielkości (50-249 pracowników) ten odsetek sięga nawet 59%, podczas gdy w mikroprzedsiębiorstwach spada do 15%, a 43% z nich ocenia swoje przygotowanie jako niskie (w średnich firmach ten odsetek wynosi tylko 2%).

Biorąc pod uwagę branże, najbardziej optymistyczne nastroje panują w handlu oraz w sektorze kreatywnym i marketingowym, gdzie odpowiednio 36% i 35% firm ocenia swoje przygotowanie do wdrożenia rozwiązań AI na wysokim poziomie. Najmniej pewne siebie są firmy reprezentujące sektor zdrowia i opieki społecznej, gdzie tylko 9% jest dobrze przygotowanych, a prawie połowa uważa, że jest słabo przygotowana do transformacji AI (48%).

Najczęściej w pojedynkę, rzadziej z partnerem

68% polskich MŚP realizuje projekty AI wyłącznie własnymi zasobami. To dominujące podejście w mikro i małych firmach. Średnie przedsiębiorstwa częściej wybierają współpracę z niezależnymi ekspertami (78% wskazań), a w branżach takich jak ICT czy zdrowie widać też przykład łączenia sił z innymi firmami. Współpraca z uczelniami czy ośrodkami naukowymi praktycznie nie występuje.

– Samodzielne wdrożenia dają poczucie kontroli, ale często oznaczają wolniejsze tempo i mniejszy zakres wykorzystania potencjalnych możliwości. Partnerzy z zewnątrz wnoszą wiedzę, narzędzia i doświadczenie, co może zdecydować o tym, czy firma właściwie wykorzysta swoją szansę z AI, czy pozostanie na marginesie możliwości – dodaje Paweł Bojko.

AI z własnej kieszeni

Najczęściej inwestycje w AI są finansowane z kapitału własnego, tak deklaruje 73% badanych. Po kredyt lub pożyczkę sięga co piąty przedsiębiorca (20%), a po dotacje UE 6%. W sektorze zdrowia i opieki społecznej oraz w HoReCa udział kredytów jest najwyższy (odpowiednio 35% i 36%). Z dotacji unijnych korzystają najczęściej przedsiębiorcy reprezentujący sektory finansowy i zdrowia (odpowiednio 16% i 17%). Środki publiczne (inne niż unijne) są praktycznie niewykorzystywane i pojawiają się jedynie w branży zdrowotnej.

– To, że MŚP potrafią działać szybko i elastycznie, jest ich ogromnym atutem. Jeśli chcemy jednak, by polski biznes rywalizował na równych prawach z międzynarodowymi graczami, musimy połączyć ten pragmatyzm z długoterminową strategią i szerszą współpracą. AI nie jest już „technologią przyszłości”, lecz narzędziem, które kształtuje teraźniejszość – podsumowuje Paweł Bojko.

***

Barometr AI jest syntetycznym wskaźnikiem informującym o skłonności firm z sektora MŚP do wdrażania rozwiązań opartych o wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI). Analizie poddawane są przede wszystkim informacje dotyczące czterech obszarów: poziom inwestycji przeznaczanych na rozwiązania AI, poziom zatrudnienia na potrzeby wdrożenia rozwiązań AI, plany dotyczące zatrudnienia w wyniku podjętych inwestycji AI, poziom sprzedaży w związku z inwestycjami opartymi o AI. Badaniu podlegają  przedsiębiorstwa, które zadeklarowały, że w najbliższym półroczu będą wykorzystywać rozwiązania oparte o AI.Podstawową miarą analityczną jest algorytm stworzony na podstawie danych zgromadzonych w trakcie badania przedsiębiorców. Przyjmuje on wartości od 0 do 100, przy czym zagregowany wynik powyżej 50 punktów oznacza, że występują sprzyjające warunki do rozwoju AI w ramach MŚP, natomiast wynik niższy oznacza, że warunki te są niekorzystne.Badanie jest przygotowywane przez Ecorys na zlecenie Europejskiego Funduszu Leasingowego S.A., a jego wyniki są publikowane co pół roku. Uczestnicy badania to mikro, małe i średnie firmy z całej Polski – łącznie 455 podmiotów. Wywiady są prowadzone z osobami decyzyjnymi w firmach, np. z właścicielem lub współwłaścicielem, prezesem lub innym członkiem zarządu, dyrektorem. Technika badawcza: badanie ilościowe z wykorzystaniem techniki wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI). Pierwsza edycja badania odbyła się od 15 stycznia do 14 lutego 2025 roku.