Bezpośrednie inwestycje zagraniczne: spadki w Europie przyspieszają, rośnie atrakcyjność USA

Liczba bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Europie spadła o 5% r/r, do najniższego poziomu od 10 lat, a liczba wygenerowanych miejsc pracy zmalała aż o 16% r/r. W Polsce, wzrosła liczba inwestycji o 13% r/r, jednak liczba miejsc pracy spadła (-16% r/r). Zmniejszenie liczby BIZ notują prawie wszystkie sektory, z czego najbardziej znaczący (-17% r/r) usługi IT, dla których jest to kolejny rok dużych spadków. Wyraźnie ucierpiała też atrakcyjność inwestycyjna Starego Kontynentu – po raz pierwszy za bardziej atrakcyjne miejsce do inwestowania postrzegane są Stany Zjednoczone. 

Jak wynika z corocznego raportu EY Atrakcyjność Inwestycyjna Europy, liczba bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na starym kontynencie spadła względem 2023 r. o 5% (5 383 projektów). Liczba miejsc pracy wygenerowanych przez BIZ również zmalała i była o 16% mniejsza r/r (269 740). Jest to drugi rok spadków inwestycji zagranicznych w Europie a ich dynamika jest wyższa niż w poprzednim roku (w 2023 r. było to -4% r/r pod kątem liczby BIZ oraz -7% r/r pod względem wygenerowanych miejsc pracy). Liczba BIZ w Europie była najniższa od 2015 r.

Zauważalnym trendem jest także spadający udział inwestycji USA w Europie, których w tym roku było mniej o 11%, przy jednoczesnym zwiększeniu do 60% udziału inwestycji wewnątrzkontynentalnych na Starym Kontynencie. Stabilny jest też poziom ekspansji podmiotów obecnych już w Europie, za to projektów typu greenfield jest mniej o 20%.

Słaby wzrost gospodarczy, utrzymujące się wysokie ceny energii oraz napięcia geopolityczne to kluczowe wyzwania Europy, osłabiające jej konkurencyjność wobec inwestorów. Nie bez znaczenia są również długoterminowe problemy strukturalne, takie jak erozja konkurencyjności w obszarze przemysłu wobec USA i Chin. Jednocześnie, podmioty z samej Europy dostrzegają zalety nearshoringu i skracania łańcuchów dostaw, które skłaniają je do inwestowania w krajach przyległych, więc w najbliższym czasie trend do inwestowania w ramach kontynentu może przybierać na sile – mówi Jacek Kędzior, Partner Zarządzający EY w Polsce.

Na wolumeny inwestycji zagranicznych w Europie wpłynęła również dynamika inwestycji z USA oraz poprawiająca się atrakcyjność inwestycyjna Stanów Zjednoczonych, z którymi Europa konkuruje o kapitał. Liczba projektów ogłoszonych przez amerykańskich inwestorów w Europie spadła o 11% w porównaniu z 2023 r. i o 24% w porównaniu z 2022 r. Inwestycje amerykańskie w Europie są na najniższym poziomie w ciągu ostatniej dekady, stanowiąc jedynie 18% całkowitej liczby projektów FDI w Europie, w porównaniu do 24% w 2015 r. Równolegle do końca zeszłego roku poprawiały się warunki gospodarcze za oceanem a bodźce dla przemysłu w USA takie jak Inflation Reduction Act wprowadzony w 2022 r. zwiększały ich atrakcyjność dla inwestycji zagranicznych.

Aż 37% firm odroczyło, anulowało lub ograniczyło plany inwestycyjne w Europie w 2024 roku. Jednocześnie tylko 59% inwestorów zadeklarowało chęć realizacji nowej inwestycji w Europie w najbliższym roku (spadek o 13 p.p.). Główne powody zmiany planów inwestycyjnych to ogólna niepewność co do sytuacji rynkowej i handlowej, wysokie koszty energii, a także uwarunkowania regulacyjne w Europie.– mówi Jacek Kędzior.

Słodko-gorzki obraz Polski na tle Europy

Spadki w Europie w dużej mierze powodowane są przez odpływ inwestorów z krajów, które są leaderami napływu BIZ. Znajdująca się na pierwszym miejscu Francja zanotowała w 2024 r. o 14% mniej inwestycji r/r (1 025) a spadki widoczne są także w Wielkiej Brytanii (-13% r/r, 853), Niemczech (-17% r/r, 608) i Turcji (-15% r/r, 320). Jednocześnie, część krajów, w tym Polska, wybija się z ogólnego obrazu. Po spadku liczby inwestycji o 3% w 2023 r., w ub. r. nasz kraj przyciągnął 259 inwestycji, to o 13% więcej niż w 2023 roku. Liderem wzrostów w Europie w tym zakresie jest Dania (+86% r/r, 82), za którą plasują się Rumunia (+57% r/r, 94) i Austria (+31% r/r, 105). 

Nieco inaczej wygląda atrakcyjność inwestycyjna Polski, gdy popatrzymy na miejsca pracy generowane przez planowane inwestycje zagraniczne. Z danych EY wynika, że liczba miejsc pracy będąca rezultatem bezpośrednich inwestycji zagranicznych ogłoszonych w 2024 r.na poziomie 18 711 jest o 16% mniejsza niż w 2023 r. To spory kontrast z poprzednią edycją badania, które wykazało wzrost w tym zakresie o 21% r/r (22 378). W tegorocznej edycji badania spadki w zakresie miejsc pracy odnotowały także Wielka Brytania (-27% r/r, 38 196), Francja (-27% r/r, 29,000) oraz Hiszpania (-18% r/r, 34,603). Najwyższe wzrosty miały miejsce w przypadku Serbii (+56% r/r, 17 344), Niemiec (+35% r/r, 19 208) i Turcji (+29% r/r, 27 066).

Lokalizacja Polski na mapie Europy sprawia, że wykorzystujemy naszą pozycję lidera w obszarze logistyki, a także dobre doświadczenia z wielu wcześniejszych inwestycji produkcyjnych oraz w sektorze SSC/ BPO. Niemniej ceny energii, wzrost wynagrodzeń i fakt bliskości z rejonem konfliktów zbrojnych nie pozostaje bez wpływu na decyzje inwestorów zagranicznych – mówi Paweł Tynel, Partner EY Polska.

Przetwórstwo przemysłowe i usługi biznesowe na czerwono

Obszarami, które najmocniej wpłynęły na negatywny wynik na całym kontynencie, były przetwórstwo przemysłowe i usługi biznesowe – oba zanotowały spadek liczby inwestycji o 9% r/r. W przypadku przetwórstwa spadek jest o tyle dotkliwy, że po raz pierwszy od ponad 15 lat inwestycje typu „greenfield” stanowią poniżej 1/3 projektów (spadek o 20% r/r), a liczba miejsc pracy wygenerowanych przez planowane BIZ to 113 179 – o 25% mniej niż w 2023. Negatywny wynik zanotowały też inwestycje w obszarze sprzedaży i marketingu (-2% r/r) oraz logistyka (-6% r/r). W 2024 r. zanotowano natomiast wzrost w kwestii inwestycji dotyczących R&D (3% r/r) oraz budowy siedzib (13% r/r).

Europa vs. USA – stary kontynent powoli traci swoją atrakcyjność

W swoim badaniu EY sprawdził nastroje inwestorów dotyczące ich planów dotyczących Europy. Wyniki wskazują, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy 37% z zmieniło swoje plany inwestycji na Starym Kontynencie. Po raz pierwszy od 2021 spadła także liczba odpowiedzi twierdzących na pytanie o to, czy w ciągu najbliższego roku firma planuje zainwestować na Starym Kontynencie (59%, -13 p. p.).

Zapytani o regiony, które są dla nich atrakcyjne pod kątem inwestycyjnym, inwestorzy po raz pierwszy częściej wskazywali na Stany Zjednoczone (55%) niż na Europę Zachodnią (44%). Na dalszych miejscach znalazły się Europa Środkowa i Wschodnia (41%), kraje Półwyspu Arabskiego (24%) i Chiny kontynentalne (23%).

Wprowadzenie ceł lub zmiana ich stawek to czynnik zmieniający kompletnie rzeczywistość w światowym handlu, a dalej też inwestorów. W konsekwencji ma to wpływ na decyzje oraz atrakcyjność inwestycyjną Europy i Stanów Zjednoczonych. 42% decydentów inwestycyjnych uważa, że polityka gospodarcza administracji USA zmniejszy atrakcyjność Europy, a 27% - że ją zwiększy. Chociaż 62% z nich wskazało, że atrakcyjność regionu w perspektywie najbliższych trzech lat się zwiększy, w przypadku Chin czy USA wskaźnik ten jest jeszcze wyższy (odpowiednio 67% i 74%). Kluczem do przyciągnięcia inwestycji do Europy jest w tym momencie według badanych redukcja cen energii, lepsze wsparcie dla MŚP, zwiększenie inwestycji w rozwojowych obszarach, takich jak AI oraz znoszenie barier dla handlu – podsumowuje Paweł Tynel.

O badaniu:

Badanie EY Atrakcyjność Inwestycyjna Europy 2025 składa się z dwóch części. Pierwsza to dane ilościowe gromadzone w ramach EY European Investment Monitor (EIM), we współpracy z OCO, o inwestycjach zagranicznych ogłoszonych w 45 krajach Europy w roku 2024, w których efekcie powstają miejsca pracy i otwierane są nowe placówki. Z badania wyłączone są następujące kategorie projektów inwestycyjnych: fuzje i przejęcia (M&A) oraz joint ventures (chyba że skutkują one powstaniem nowych obiektów lub nowych miejsc pracy); umowy licencyjne; obiekty handlowe i rekreacyjne, hotele oraz nieruchomości; usługi użyteczności publicznej; działalność wydobywcza; inwestycje portfelowe (emerytury, ubezpieczenia i fundusze finansowe); inwestycje w fabryki oraz inne inwestycje związane z odtworzeniem produkcji oraz organizacje non-profit. Wyniki zostały uzupełnione o badanie przeprowadzone przez firmę Longitude na zlecenie EY wśród 500 światowych liderów biznesu w okresie od 31 stycznia do 3 marca 2025 r.